در این مقاله می‌خواهیم به بررسی محصولات تراریخته و ارگانیک بپردازیم و به این سوال پاسخ دهیم که آیا این محصولات مضر و یا سرطان‌زا هستند یا خیر؟ برای اینکه بتوانیم بهتر این موضوع را بهتر متوجه شویم نیاز است که به مطالب مختلفی بپردازیم.
به چه نوعی از محصولات ارگانیک گفته می‌شود؟
کلمه‌ی ارگانیک در سال ۱۸۳۱ میلادی به معنی «به‌دور از کود و آفت‌کش شیمیایی» ثبت شده است. در طول زمان استفاده‌های مختلفی از این کلمه شده است. به‌عنوان مثال برای توصیف خاک، که به معنی این است که خاک حاوی مواد مغذی است و محصول خوبی تولید می‌کند. اما در مورد محصولات ارگانیک، به آن دسته از محصولات گفته می‌شود که منشا آن‌ها کاملا طبیعی باشد و در روند تولید آن نیز از هیچگونه مواد شیمیایی و یا هر ماده‌ای که ماهیت طبیعی محصول را تغییر دهد؛ استفاده نشود. در مبحث کشاورزی، به روش‌هایی که بدون استفاده از کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها و همچنین موادی که رشد را تحریک می‌کنند، روش‌های تولید محصول ارگانیک گفته می‌شود. در روش‌های تولید محصولات ارگانیک از موادی مانند، آفت‌کش‌ها، کودهای شیمیایی، هورمون‌ها، فرآیندهای پرتوافکنی، نگه‌دارنده‌ها و مواد محرک رشد و همچنین اصلاح ژنتیکی استفاده نمی‌شود. در محصولاتی که به صورت ارگانیک تولید می‌شوند، از اصلاح ژنتیکی نیز استفاده نمی‌شود. بعضی کشاورزان برای سالم نگه‌داشتن محصولات خود، به‌جای آفت‌کش‌ها از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کنند. مواد ارگانیک، مزیت‌های زیادی دارد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در محصولات ارگانیک بیشتر است. معمولا کیفیت و طعم محصولات ارگانیک بیشتر از سایر محصولات هستند. همچنین به دلیل استفاده نکردن از آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی در روند تولید، این محصولات، از نظر سلامت، مناسب‌تر هستند. همچنین کشاورزی ارگانیک، باعث می‌شود که خاک مغذی‌تر بماند و همچنین تاثیر مفیدی بر روی محیط زیست و دارند.
اگر وقت خواندن ندارید کافیست ویدیو زیر را مشاهده کنید.
View this post on Instagram
فرانسه، در صدر کشورهای تولیدکننده محصولات ارگانیک است. آلمان نیز بزرگ‌ترین کشور مصرف‌کننده‌ی مواد ارگانیک است.
تراریخته یعنی چه؟ به چه محصولاتی تراریخته می‌گوییم؟
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی: « گیاهان، جانوران یا موجودات میکروسکوپی که ترکیب ژنتیکی آن‌ها به طریقی تغییر یافته که در طبیعت از راه جفت‌گیری یا نوترکیبی طبیعی اتفاق نمی‌افتد.»
به بیان ساده، محصولات تراریخته موادی هستند که از نظر ژنتیکی دستکاری شده‌اند. این دستکاری به اصطلاح علمی، مهندسی ژنتیک گفته می‌شود. محصولات تراریخته محصولاتی هستند که از طریق مهندسی ژنتیک، یک یا چند خصوصیت ویژه از محصول حذف یا به آن اضافه می‌شود. به صورتی که این تغییرات و حذف و اضافه‌کردن‌ها به صورت طبیعی در طبیعت اتفاق نمی‌افتد. این تغییرات، از طریق حذف یا اضافه‌کردن یک ژن به ژنوم جاندار مورد نظر اتفاق می‌افتد که جاندار پس از این دستکاری ویژگی‌های جدیدی کسب می‌کند که توانایی انتقال آن به فرزندان خود را دارد. خوک‌های مولد پروتئین اسفناج از جمله جانداران تراریخته هستند.
امروزه جانداران زیادی وجود دارند که دستکاری ژنتیکی شده‌اند و کاربردهای زیادی دارند از جمله؛ پروتئین‌های دارویی مانند انسولین، هورمون‌های رشد و…
در مورد محصولاتی که اصلاح ژنتیکی شده‌اند، تحقیقات زیادی صورت گرفته و تقریبا سود و زیان این مواد برابر در نظر گرفته شده است. اصلاح ژنتیکی مواد مختلفی از جمله: گیاهانی که مقاوم به بیماری، آفت و حشرات باشند، گیاهان مقاوم به سموم، گیاهان مقاوم به شرایط نامناسب محیطی مانند خشک‌سالی، سرما و سیل، مواد غذایی که ارزش غذایی بیشتر و پروتئین یا ویتامین بیشتری دارند و… تولید کرد. لازم به ذکر است که از این روش‌های دستکاری ژنتیکی برای تولید واکسن‌ها مانند وبا و ایدز نیز استفاده شده است.
تفاوت ارگانیک و تراریخته چیست؟ کدام مضرتر است؟
بحث محصولات ارگانیک و خصوصا تراریخته، در دنیا موافقان و مخالفان زیادی دارد.
امروزه، روش‌های مختلف کشاورزی، اعم از طبیعی، سالم، ارگانیک و تراریخته وجود دارد. در هر کدام روش و روند تولید متفاوت است و بر اساس میزان یا کلا استفاده از مواد شیمیایی و روش‌های اصلاح ژنتیکی سنجیده می‌شود. طرفی لازم به ذکر است که گاهی افراد محصولات ارگانیک، طبیعی و سالم را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. محصول سالم محصولی است که در تولید آن از حداقل کودهای شیمیایی استفاده شده است. محصول ارگانیک محصولی است که در تولید آن از هیچگونه کود و مواد شیمیایی و اصلاح ژنتیکی استفاده نشده است. محصول طبیعی، محصولی است که انسان در روند تولید آن هیچ نقشی نداشته است. اما بحث اصلی ما بین محصولات ارگانیک و تراریخته است که در ادامه به بررسی سود و ضرر هر کدام می‌پردازیم.
در کشاورزی به روش ارگانیک، برخی کشاورزان از آنتی‌بیوتیک‌هایی استفاده می‌کنند که در نهایت جذب گیاه می‌شود و این امر ممکن است برای سلامتی انسان مضر باشد. عدم استفاده از آفت‌کش‌ها باعث می‌شود امکان آلوده بودن محصول به باکتری‌های مضر و بیماری‌زا وجود داشته باشد. معایب دیگر محصولات ارگانیک عبارتند از: گران بودن محصولات ارگانیک نسبت به سایر محصولات، ماندگاری کمتر، احتمال وجود باکتری‌های مضر به‌دلیل استفاده نکردن از سموم و آفت‌کش‌ها و… .
در مورد محصولات تراریخته اما بحث و جدل‌ها پیچیده‌تر از مواد ارگانیک است. مستندات و تحقیقات علمی انجام شده، راجع به مضر بودن یا مفید بودن این محصولات برابر است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که سر راه تحلیل و بررسی دقیق محصولات تراریخته وجود دارد، زمان‌بر بودن تاثیرات است. اما ما در این مقاله بیانیه‌های سازمان بهداشت جهانی را مدنظر قرار می‌دهیم. طبق بیانیه‌ی این سازمان، بیشتر غذاها تراریخته‌ای که در بازار هستند، ارزیابی‌ها و بررسی‌های ایمنی را گذرانده‌اند و تاثیر منفی بر سلامتی نداشته‌اند. سازمان بهداشت جهانی در مورد تاثیرات منفی محصولات تراریخته آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرده است: حساسیت زایی، قابلیت انتقال ژن‌های دستکاری شده به دستگاه گوارش، ترکیب و تاثیر و تکثیر گونه‌های تراریخته با گونه‌های طبیعی؛ که در هر دسته، تاثیرات منفی را نفی می‌کند.
در کشور ما نیز این موضوع بحث داغی است. سازمان بهداشت جهانی با همکاری سازمان‌های دیگر مانند فائو، دستور العمل‌ها بین‌المللی در زمینه‌ی محصولات تراریخته را گسترش می‌دهند. یکی دیگر از مشکلاتی که وجود دارد ایجاد انحصار در تولید و سموم مربوط به این بذر‌ها است. خوزه گراتسیانو داسیلوا، دبیرکل فائو، گفته‌است با محصولات تراریخته مخالفتی ندارد اما با انحصار تولید بذر تراریخته در دست چند شرکت مخالف است. یکی دیگر از مسائل مطرح در زمینه‌ی مواد و محصولات تراریخته، مطرح شدن این محصولات برای رفع گرسنگی مردم جهان است که البته دانشمندان الویت حل این مشکل را به این محصولات نمی‌دهند.
در نهایت، لازم به ذکر است که هنوز شواهدی در دست نیست که نشان دهد، مصرف محصولات تراریخته برای انسان مضر است. با توجه به اینکه حدود بیست سال از تجاری شدن محصولات تراریخته می‌گذرد، با توجه به طولانی بودن مدت تاثیرات دست‌کاری‌های ژنتیکی، هنوز نشانه‌ای از تاثیر منفی روی انسان دیده نشده است. در کل، غذاها و محصولاتی که به صورت سنتی کاشت و استفاده می‌شوند، از نظر همگان ایمن در نظر گرفته می‌شوند چرا که در طول تاریخ به همین شکل کاشت و استفاده شده‌اند و مشکلی هم پیش نیامده‌است. از طرفی در طول تاریخ تا کنون همیشه به مسائل، محصولات و ایده‌های جدید، نوعی بدبینی وجود داشته است. مسئله‌ی تراریخته نیز از این قاعده مستثنی نیست.
ارگانیک یا تراریخته از دید انعکاس
همانطور که گفته شد بحث ارگانیک و تراریخته موافقان و بسیاری را در سراسر دنیا دارند. عقیده‌ی کارشناسان انعکاس براین است که محصولات ارگانیک به ویژه در مورد ادویه‌جات به دلیل اینکه از کودهای شیمیایی استفاده نکرده‌اند به تبع عطر و بوی بهتری خواهند داشت. البته این نکته را هم باید گفت که مبادا محصولات ارگانیک و طبیعی را با هم اشتباه بگیرید. تفاوت محصولات ارگانیک و طبیعی نیز در مقاله دیگری بررسی شده است که می‌توانید آن را بررسی کنید. به دنبال محصولات با کیفیت هستید؟ کافیست روی لینک فروش ادویه بزنید.
نظر کارشناسان ما توسط بازخورد گرفته شده از مشتریان تایید می‌شود. این بازخوردها و نظرات نشان می‌دهند که محصولات ارگانیک و طبیعی رضایت طیف گسترده‌ای از نظرها را به خود جلب کرده‌اند.